Tijdens de eerste sessie maken Carla en haar therapeut kennis. Enkele algemene zaken worden daarbij in kaart gebracht en Carla begint al vrij snel te vertellen waarom ze hulp zoekt.

Enkele maanden geleden heeft Carla namelijk een auto-ongeluk meegemaakt. Ze werd op een drukke baan uit het niets aangereden door een auto die vanuit een zandwegje de baan op kwam gereden. Ze kon de jonge vrouw niet meer ontwijken, met als resultaat een harde knal. Als bij wonder liep Carla enkel schaafwonden op. Maar de bestuurder in de andere auto overleedt ter plaatse door een slag op het hoofd.

Carla heeft sinds het ongeluk last van akelige en zeer levendige herinneringen aan het ongeluk. Ze kan de slaap niet vatten, is voortdurend prikkelbaar en durft ook niet meer in de wagen stappen. Ze staat al enkele maanden op ziekteverlof en ze meldt aan de therapeut dat er maar geen verbetering komt in haar klachten.

Omdat de klachten bij Carla duidelijk begonnen zijn na het ongeluk en ze voor het gebeuren goed functioneerde besluit de therapeut om voorlopig geen tijdslijn op te stellen. Het is namelijk duidelijk dat deze pijnlijke herinnering ervoor zorgt dat het leven van Carla in een hel is veranderd.

De therapeut legt aan Carla uit wat EMDR precies is en hoe alles in zijn werk gaat. Hij vertelt dat het brein deze gebeurtenis niet heeft kunnen plaatsen en dat er daarom een herinnering is blijven vastzitten. Met EMDR is het mogelijk deze herinnering opnieuw los te maken en te integreren in het brein. Op deze manier zal het geen invloed meer uitoefenen en klachten veroorzaken.

Carla leert verder dat ze een stopsignaal kan gebruiken wanneer het te moeilijk wordt. Het belangrijkste in de sessie, zegt de therapeut, is namelijk veiligheid.

Ter afsluiting van de sessie oefent de therapeut met Carla nog even de veilige plaats. Carla koos voor een kalm plaatsje aan zee waar ze kan zijn met haar hond. Ze kalmeert snel. Er wordt een nieuwe afspraak gemaakt. Carla en haar therapeut sluiten de sessie met een positieve noot af.

Carla en de therapeut besluiten dat ze willen gaan werken aan de herinnering die aan de basis ligt van de klachten. In de eerste sessie werd het duidelijk dat het niet zozeer het auto-ongeluk zelf is waar Carla angst van krijgt, maar de opmerking van een politieagent: “Je hebt geluk gehad mevrouwtje, je had dood kunnen zijn”.

Als Carla nu terugdenkt aan dit moeilijke beeld dan krijgt ze het nog benauwd. De negatieve gedachte die het beeld nu nog erger maakt is: “Ik ga doodgaan!”. Als de therapeut vraagt wat ze liever zou geloven dan antwoord ze snel: “Het is voorbij, ik ben ok nu”.

De therapeut vraagt daarnaast ook nog naar de gevoelens die Carla nu nog ervaart als ze naar dit beeld kijkt en naar haar lichaamssensaties (een dichtgeknepen keel).

De spanning in deze fase stijgt bij Carla snel en dat is precies de bedoeling. Deze fase in het EMDR protocol kan men beschrijven met de metafoor: “De trein op de berg zetten”.

De therapeut wil immers de herinnering in al zijn facetten oproepen: gedachten, gevoelens en lichaamsgewaarwordingen, om vervolgens de opkomende spanningen te kunnen ontladen en en de herinnering te integreren.

In de vierde fase wordt Carla gevraagd om het moeilijke beeld voor ogen te houden, samen met haar negatieve gedachte (ik ben machteloos) en daarbij te letten op wat ze voelt in haar lichaam.

Daarna volgt ze de vingers van de therapeut die horizontaal snel heen-en-weer bewegen.

Carla voelt al snel een daling van haar spanning en zucht enkele keren diep. De therapeut stopt en vraagt Carla of ze even kan beschrijven wat ze opmerkt.

Carla: Het beeld van daarnet komt opnieuw. Het lijkt iets minder zwaar te zijn. Mijn keel zit ook iets minder dicht.

T: Ok, we gaan daar mee verder. (oogbewegingen)

Carla: De spanning neemt opnieuw toe. Ik zie opnieuw het gezicht van de agent voor mij. Scherper nu.

T: OK, ga maar door (oogbewegingen)

Carla: Minder spanning in mijn keel. Zelfde beeld, maar meer op een afstand.

T: OK, ga maar door (oogbewegingen)

[…] Carla beschrijft gedurende verschillende sets van oogbewegingen indrukken, beelden, geluiden, … […]

T: En nu?

Carla: Spanning in mijn keel is volledig weg. Net als ervoor eigenlijk. Er komt niets bijzonders op.

T: Kijk nog eens terug naar de oorspronkelijke situatie. Wat merk je op?

Carla: alsof ik alles vanop een afstand bekijk. Ik voel nog een beetje spanning, maar een pak minder. Ik zie de agent die op me afkomt en ik zie de brandweer die in de verte bezig is met het bevrijden van de vrouw. Het voelt veel minder beklemmend aan.

[…] Carla beschrijft gedurende verschillende sets verschillende gedachten en beelden die door haar hoofd gaan […]

T: Kijk nog eens terug naar de oorspronkelijke situatie. Hoeveel spanning voel je, geschat op een schaal lopend van 0, geen spanning of neutraal, tot 10, zo gespannen als je maar kunt zijn?

Carla: een nul denk ik, ja, een nul. Ik zie alles voor mij, maar ik heb er geen slecht gevoel meer bij. Wat gek!

Na een aantal sets oogbewegingen is het duidelijk voor de therapeut dat deze specifieke situatie helemaal ontdaan is van emotionele lading. Er komen geen nieuwe associaties meer op bij Carla. Tijd om over te gaan naar de volgende fase!

In deze fase vraagt de therapeut aan Carla om de situatie opnieuw voor ogen te nemen en daarbij haar positieve overtuiging te plaatsen.

T Ok Carla, neem nog even de situatie zoals je ze nu kan herinneren. Is die uitspraak “het is voorbij nu, het is ok!” nog steeds passend?
Carla: Ja, die is voor mij nog steeds ok!
T: Prima. Dan wil je nu vragen om de situatie opnieuw voor ogen te nemen en daar je positieve overtuiging “het is voorbij nu” bij te plaatsen. Lukt dat?
Carla: Ja.
T: Hoe waar voelt deze uitspraak aan van 1 (helemaal niet overtuigd) tot 7 (helemaal overtuigd) als je kijkt naar die situatie?
Carla: Tgoch, ik zou zeggen toch wel al een zes hoor!
T: Neem nu de twee even samen en volg mijn vingers. [oogbewegingen]

T: Plaats opnieuw de positieve overtuiging samen met de situatie – hoe geloofwaardig voelt de uitspraak nu aan?

Carla:Het lijkt iets sterker te worden … een 6,5?

[…] Het gevoel van Carla lijkt steeds sterker te worden na elke set oogbewegingen […]

T: Kan je opnieuw de positieve overtuiging bij de situatie plaatsen? Hoe voelt het nu aan voor jou?
Carla: Geen spanning, gek. Ik geloof het echt. 7. Ja. 7.

In deze fase gaat de therapeut na over toch geen restje spanning aanwezig is. Dit gebeurt aan de hand van een “body-scan”. De cliënt wordt daarbij gevraagd om even heel het lichaam te overlopen en te zeggen of er nog ergens ongemak aanwezig is bij het denken aan de pijnlijke situatie.

T: Mooi werk Carla. Laat ons nog even controleren of er nog spanning aanwezig is in je lichaam als je denkt aan de situatie. Kan je de situatie zoals je ze nu herinnert nog even ophalen en je lichaam even overlopen of er nog ergens een restje spanning zit?

Carla: OK. Hmmm. Misschien nog een beetje spanning op mijn borst?
T: Ok, blijf hierbij en volg mijn vingers.
Carla: OK.

T: Hoe voelt het nu aan?

Carla: Weg. Het voelt rustig aan overal.

De oorspronkelijke situatie voelt voor Carla helemaal neutraal aan. Ze kan het makkelijk voor de geest halen zonder spanning en is ook gevoelsmatig overtuigd dat ze nu ok is. Het is dus tijd om de sessie positief af te sluiten.

In deze fase ronden Carla en haar therapeut de sessie af. Carla vertelt hoe het voor haar verlopen is en wat ze heeft meegenomen uit de therapie. Ze geeft aan trots te zijn op zichzelf dat ze deze moeilijke gebeurtenis stap voor stap heeft kunnen aanpakken. Er wordt een nieuwe vervolgafspraak gemaakt.

Carla geeft in deze sessie aan dat ze tijdens de week niet veel meer gedacht heeft aan het incident. Alles lijkt gevoelsmatig op een afstand te staan en ze heeft al een pak meer energie. Als de therapeut vraagt om opnieuw de situatie voor ogen te nemen voelt alles nog steeds goed aan.

Los daarvan geeft Carla wel aan dat er enkele nieuwe herinneringen uit haar verleden spontaan zijn bovengekomen. Ze zou hier graag aan verder werken. Samen maken ze een lijst op en plannen ze wanneer en hoe ze deze herinneringen zullen aanpakken.

In dit voorbeeld hebben we bewust gekozen voor een relatief eenvoudig voorbeeld om het verloop van een EMDR- therapie te illustreren. Maar het is niet altijd even eenvoudig om de juiste herinneringen te vinden. In sommige gevallen lijken er zelfs geen pijnlijke herinneringen te vinden in het verleden, maar kan je toch ernstig lijden. In dat laatste geval zal de therapeut kiezen om aangepaste EMDR- procedures toe te passen.